TINOCHTIN TIHUELI

Faus Valle. Traducción A. G. R.

Nikan kakampa namech notza pan “Elefante de piedra” tech teyahualoa on xalli, naki nemiliske nochi tikpia, on xalli kux tech kahuillia mati molinikan ikan to olmalakahuan tlen kinpia on omelaikpitl. Kuxitla tech teltia, o tihuelike ti nejnemizke pan xalli.

Kuak najzi nochan nik tlajtlani ma nech palehuikan ma ni tlejko. Pan tokalhuan kux tik nemilia tikin chijhihuazke tla ze tonalli tlajtleno timochihua. Nia pan ojtli pampa kux onka kampa ti nejnemizke tejuan tlen kux tihuelli, nik ita kux kinemillia pan tejuan tlen kipia tlen tech itazke huan kichihuazke tlajtleno huan maka ma ti mo tekimakakan, pollihui ma tech tlalilikan tlahuilmanalli, polihui miek.

Nikan motoka amakuamej huan zoyatl pan tlalpepechtli, kijtohua nelli ki chihua pampa kineki manezi tla kintajpia on totajhuan, kux kimati tla yejon kajki kualli, tejuan tech ilkahua, tejuan tik nekizkia ma tech palehuican.

Ijkon kajki nochi Tlapa, tlen tlanamaka kikui nochi ojtli huan kuxtikpia kampa ti panozke.

Kakana tik nextia kampa kijtohua mochijchin tla yaka kejnejua ajzi, kuxkeman tihueli tikinkui pampa nochipaj onkate tlen tlanamaka o un hueitlakamej ompa kin tlalia on tepoznejnemilme.

Zé tonalli niajka México, nik tlajtlanili Ze tlajpixketl ma nech palehui ma ni temo, nech nankili nelli kux yejun iteki, ni mo yolkoko miek, nik nemiliaya nech palehuiz, yejon tonalli najzik pan Bellas Artes nik nemilli nik nexti yakaj tlen yolyamanki, kuak o panok o mo tlaloj, ñon xonikitak kanoj ka o pojpolli, zan o kinekia ma nik panolti huan ijkon kox kitlaxtlahuaz.

Kemantika nik nemillia yakaj tech pallehuiz, kuak mopachoa tlen kineki tekihuajtizke mitz ma kitzkia, nochipa kichihua pampa kineki tlatlanizke, huan kuak yo tlatlanke kakanej mitz ontlajkalli, xok mitz ilnamiki. Kinemillia kux timieke kuakon kux moneki ma tech onitakan.

Majzikamati ma kinemilikan tla tejuan kux tik temaka tlajtleno, pampa kux timomachtia, kux tikekipanoa.

Kampa tikun tlajtlani tekitl tech illia nelli ka zan kuak tech ita kux tihuelli tinejnemi.

“Tej kuxkeman o ti nemik huan zé tekihuaj” ijkon tech illia kuak timopachohua huan zé tekipanojketl.

On tekitl kin maka aki tlen kipalehuijke tekihuaj, tlen okajzike tlakemitl, nozo amamej kuak o monejnemiti.

Kuak tinejnemi pan ojtli, hueliz mitz tlajkaliz zé tetl zan tzitzikitzin. In ojtli kampa nochtin kipia tlen tech zelizke noijki tentok temej, on tekpajme tentok zihuatl huan tlakamej tlen kux kimatij tlenteloj tekitl mochihua, zan pampa katej.

Tik in mixmatiz on tekihuajke zan zemi xkinmitaj

Ni mo tlakentia kualli, kux kanaj nik momak, nik in pia tlajkuilolmej pan no nakayo, ni mo nakazkoyoni, ni nemi pan in omelaikpitl patiyoj. Kuak nech itaj kinemillia kux nech polloa tomin pampa ni nezi kualli.

Kineki nech itazkej ma najzi pan ze tepoznejnemili tlen kinhuika kukuxke, ika no omelaikpitl nohuan, ika no tlakehuan tzojkuiltike, molonke, ma ni ayokizti, nochi ma nikteititijti, ijkon nech yolkokozke miek.

Kampa axan nika o nejkok pampa noknihuan, no papahuan, nochtin nech palehuijke, huan kux nech kajkahua.

Tiez zé kej tejuan teyolkoko, tikpia ti mo yolchikahuas tla tik neki ti nejnemiz pan in tlaltikpatl, kampa on tlen kualli kate mo machillia miek. Kemantika nik nemillia no kualli, kuak mitz ita ijkin mitz tlayokuillia tomin.

Ayazemi ni mochin tlajtlenoj:

Aki tlen kipia tlen na mech tlakechillis yejuain itoka Gerardo Sierra, kuakon namech iliz totoka. “Vida Independiente México”, huei kalli kampa kin pallehuia kej nejua, maka ma momojtikan huan mahuellikan ma nejnemikan kej koxitla pan in tlaltikpatl, mopalehuia huejhuei kalmej, tla timomachtia ompa kuak titlamiz mitz tlayokuillia ze omelaikpitl. Yejuain tzinikpalli tihueliz tikuiz tla kux tihuelli ti nejnemi.

Pan Tlapa o yejkok tekitl ika on “mototaxis”, tlen tekipanoan pan taxis kinemilijke kin tlanilizke tekitl, kux ijkon, tik neki noijki ti tekipanozke, ma kitakan tlen noijki tihuelli.

Tlen kuxkineki kijtojke okze tlajtol.

Kux onka kampa nejnemizke on “mototaxis”. Yejun kux ajmantli, tikuika miek xihuitl ijkon, huan kuxkipia tlenika tech teltililizke tejuan, kipia tlen tlajtozke huan tekihua.

“Vida Independiente México” tech pallehui miek ika amame kuakon nochi tik chijtikake kualli.
On taxistas kitakej kux huelliz tech tlanizke kuakon pejke tlajtohua nelli tejuan kux tihuelli ti nejnemi, kipixke tlen ajzizke ompa pampa kinekia makok ma tik nekikan titekipanozke.

¿Nahuelizke nakinemilizke tlen tzitzikitzin in tlamachiliz?

Mo machillia miek pampa kinemillia zan yejuan huelizke tekipanozke huan pampa kinemillia temoz tlen ki tlani. Nech yolkokoa na mech illis ka nikan yejin, nochi tik chihua pampa ijkon ki tlajtlani aki tlen katej kej nejua, huan on tekitl hueliz kichihuazke nochtin, kipia tlen tzitzin na mo machtizke tlen nakijtoa pampa kux nakimatij tleno tik neki tik chihuazke.

Ika tlapalehuiz Vida Independiente México, kichijchin nochi kualli, kuakon tlen ki tlajtlani on taxistas zam pampa kineki, tejuan o tik chijke kualli nochi.

Kuakualtzin tikmatiz tla onkatej tlen tlajtohua huan kijtohua tla kualli tlen tik chihua. Tlapa ki pia tlen ki patlaz y tlamachiliz, huan ma ki kahua ma ki nemilli ke tejuan ka kuxitla ti tlapalehuia, pampa kux ijkon.

On tekpajme tech kui kuak mo nejnemitia,

Tochan tlaka tech nemillia,
On tomin tech namaka,

Kej mieke, kej nochtin.

Xtech kahuakan ma ti nemikan.

Xmatikan tlen nakichihua kux kualli, tinochtin tlen tinemi pan tlaltikpatl tik pia tlen ti mo notzazje kualli, katej tlen kux kipia nochi yejun kux kijtozneki tikin panahuizke pampa tla yejon tikchihua kijtozneki kuxtikualtin, huan teyolkoko matik chihuakan ijkon